Jak założyć firmę w Norwegii?

Prowadzenie własnej działalności gospodarczej w Norwegii oznacza niezależność i możliwość rozwoju, jednak wiąże się również z dodatkowymi obowiązkami. Przedsiębiorca zakładający biznes w Norwegii powinien znać obowiązujące przepisy i ich przestrzegać. Dotyczy to m.in. terminów składania zeznań podatkowych i płacenia podatku a także zasad związanych z zatrudnianiem pracowników, obowiązujących stawek wynagrodzeń itp. Przed podjęciem decyzji o założeniu firmy w Norwegii, należy poznać prawa i obowiązki dotyczące przedsiębiorców. Warto też zapoznać się z różnymi formami prowadzenia biznesu i wybrać tę, która będzie najbardziej odpowiednia. Najczęściej wybierane rodzaje firm to enkeltpersonforetak (ENK), aksjeselskap (AS) i norskregistrert utenlandsk foretak (NUF), przy czym ten ostatni nie jest de facto odrębnym rodzajem firmy – jest to określenie każdej firmy zagranicznej, prowadzącej działalność w Norwegii, niezależnie od jej formy organizacyjnej w kraju macierzystym. Pozostałe typy firm: spółki osobowe – ansvarlig selskap (ANS) i selskap med delt ansvar (DA) nie są tak popularne, natomiast spółki allmenaksjeselskap (ASA) to już podmioty duże, dysponujące kapitałem zakładowym w wysokości minimum miliona koron i notowane na giełdzie.

Enkeltpersonforetak

Najbardziej powszechną formą działalności gospodarczej w Norwegii jest enkeltpersonforetak. Jest to odpowiednik polskiej własnej działalności gospodarczej. Właściciel takiej firmy odpowiada za jej zobowiązania całym swoim majątkiem, ponieważ enkeltpersonforetak nie ma odrębnej osobowości prawnej – nie ma rozdziału między dochodami i zobowiązaniami firmy a dochodami i zobowiązaniami właściciela.

Rejestracja enkeltpersonforetak w Norwegii wymaga podjęcia raptem kilku kroków. Wystarczy zgłosić ją do rejestru podmiotów gospodarczych (enhetsregisteret). Jeśli właściciel posiada norweski numer personalny lub D-nummer i co za tym idzie dostęp do platformy Altinn, służącej do komunikowania się z urzędami w Norwegii, robi się to elektronicznie i z reguły po kilku dniach firma jest już zarejestrowana. Jeśli właściciel nie posiada norweskiego numeru identyfikacyjnego, zgłoszenie rejestracyjne wysyła na formularzu papierowym, jednocześnie wnioskując o nadanie D-nummer (numeru identyfikacyjnego dla nierezydenta), gdyż jeśli właściciel firmy nie ma norweskiego numeru identyfikacyjnego, firma nie może zostać zarejestrowana. Aby procedura mogła zakończyć się pomyślnie, właściciel firmy musi jeszcze umówić się w urzędzie skarbowym na kontrolę tożsamości (ID-kontroll). Kiedy obowiązek ten zostanie spełniony, D-nummer zostanie nadany i urząd rejestracyjny będzie mógł procedować dalej wniosek o rejestrację firmy w rejestrze podmiotów. Opcjonalnie można też dokonać wpisu do rejestru przedsiębiorstw (foretaksregisteret), jest to jednak czynność odpłatna i w większości przypadków nie ma takiej potrzeby. Wyjątkiem jest prowadzenie działalności handlowej lub zatrudnianie na starcie więcej niż pięciu pracowników. Należy też pamiętać o tym, że jeśli firma będzie zatrudniać chociażby jednego pracownika, musi zarejestrować się jako pracodawca. Oprócz numeru organizacyjnego otrzyma wówczas dodatkowo numer działalności/numer pracodawcy, zwany po norwesku virksomhetsnummer, którym będzie się posługiwać zgłaszając pracowników do rejestru pracodawców i pracobiorców (Aa-registeret).

Poza wielką odpowiedzialnością za wyniki działania firmy, do minusów prowadzenia ENK należy zaliczyć fakt, że jej właściciel nie jest chroniony przez kodeks pracy (gdyż nie jest pracownikiem w swojej firmie). Nie ma też prawa do świadczeń zagwarantowanych pracownikom, takich jak świadczenie urlopowe (feriepenger) czy zasiłek dla bezrobotnych (dagpenger) w przypadku gdyby firma musiała zostać zamknięta. Właściciel firmy EPF ma prawo do chorobowego dopiero od 17 dnia choroby i to w wysokości 80%, a nie 100% wcześniejszych dochodów. Nie przysługują mu również przywileje wynikające z ustawy o wypadkach w pracy a także z ustawy o sporach płacowych.

Prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej w Norwegii to również szereg korzyści. O popularności ENK decyduje przede wszystkim prosty sposób jej rejestracji. Dodatkowo jest to idealne rozwiązanie dla osób, które nie chcą mieć żadnych wspólników i samodzielnie chcą decydować o rozwoju własnej firmy. Co ważne, do rejestracji ENK w Norwegii nie trzeba posiadać żadnego kapitału założycielskiego.

Aksjeselskap

Inaczej wyglądają warunki prowadzenia aksjeselskap. Jest to odpowiednik polskiej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i w dużej mierze spółka ta funkcjonuje na takich samych zasadach. Rejestracja spółki AS w Norwegii wymaga spełnienia większej liczby formalności a także zadbania o odpowiednie dokumenty. Nie możesz zapomnieć o:

• Umowie spółki,
• Bilansie otwarcia,
• Protokole z posiedzenia rady nadzorczej,
• Potwierdzeniu wpłaty kapitału założycielskiego.

Musisz również zadbać o wpisy do takich samych rejestrów, co w przypadku rejestracji ENK. Dodatkowo zakładając spółkę AS, jesteś zobowiązany do jej zgłoszenia do rejestru przedsiębiorców (foretaksregisteret), co w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej nie jest obligatoryjne, przynajmniej na początku.

Rejestracja spółki AS w Norwegii wiąże się z określonymi zaletami. Przede wszystkim odpowiedzialność majątkowa za długi firmy ograniczona jest wyłącznie do wysokości udziałów wniesionych przez każdego z udziałowców. Dodatkowo właściciel takiej spółki może być w niej zatrudniony, dzięki czemu przysługują mu wszystkie przywileje pracownicze ze świadczeniem urlopowym i prawem do zasiłku dla bezrobotnych włącznie.

Przede wszystkim sama rejestracja spółki AS w Norwegii wymaga spełnienia znacznie większej liczby formalności niż ENK. Dodatkowo cała procedura jest droższa. Musisz się też liczyć z wyższymi kosztami prowadzenia działalności gospodarczej, co bezpośrednio wynika z konieczności prowadzenia bardziej zaawansowanej księgowości a także z wymogów raportowania. Warto przy tym pamiętać, że tego typu podmioty są często kontrolowane przez norweskie urzędy, toteż do formalności należy przykładać jeszcze większą uwagę niż przy ENK.

Obok ENK i spółki AS istnieje jeszcze trzeci sposób na rejestrację firmy w Norwegii. Warunek do spełnienia jest w zasadzie jeden – musisz posiadać zarejestrowaną działalność gospodarczą w innym kraju. Możesz wówczas otworzyć jedynie oddział w kraju fiordów, czyli tzw. norskregistrert utenlandsk foretak (NUF). Istnieją w zasadzie dwa typy NUF-ów – realizujące samodzielne zlecenia, tzw. „entreprisekontrakter” lub wynajmujące siłę roboczą, tzw. „utleiekontrakter”.

Norskregistrert utenlandsk foretak

NUF to nic innego, jak oddział zagranicznej firmy w Norwegii. NUF-y realizujące samodzielne zlecenia, których wartość przewyższa 50.000 NOK mają obowiązek zarejestrować się w norweskim rejestrze VAT i wskazać w podaniu o rejestrację kierowanym do rejestru w Brønnøysund przedstawiciela ds. VAT oraz osobę kontaktową lub „daglig ledera” (dyrektora zarządzającego). NUF-y wynajmujące siłę roboczą muszą w podaniu o rejestrację wskazać „daglig ledera” lub tzw. „Regnskapsførera” czyli autoryzowane biuro księgowe, chociaż nie podlegają pod norweski obowiązek księgowy, gdyż tego typu NUF-y nie są w Norwegii opodatkowane podatkiem od firm. Nie trzeba dysponować kapitałem założycielskim, wymagane jest natomiast składanie stosownych raportów, takich jak np. raport o kontraktach i pracownikach na kontrakcie, a-melding czy zeznanie roczne firmy. Ten typ działalności narażony jest niestety na wzmożone kontrole ze strony norweskich organów kontrolnych, dlatego też należy zadbać, aby wszelkie obowiązki oraz formalności zostały dopełnione.

Musisz też wiedzieć, że NUF-y nie cieszą się wysokim zaufaniem wśród norweskich przedsiębiorców. Z uwagi na fakt, iż NUF-y to oddziały zagranicznych firm które nie posiadają własnej osobowości prawnej, mogą mieć one problemy z otwarciem rachunku bankowego, zaś firmy ubezpieczeniowe mogą robić im problemy z podpisywaniem umów. Sama rejestracja oddziału wymaga spełnienia szeregu formalności, a przede wszystkim, jak wyżej wspomniano, zgłoszenia do Brønnøysundregistrene. Poprawnie wypełniony wniosek musi zawierać:

• akt założycielski (tylko w przypadku rejestracji w „Foretaksregister”)
• wpis do rejestru firm w kraju macierzystym,
• dane adresowe,
• nazwę oddziału w Norwegii,
• zakres planowanej działalności,
• dane osobowe osób wchodzących w skład reprezentacji firmy macierzystej.

Proces rejestracyjny takiego NUF-a trwa od ok. 4-6 tygodni liczonych od momentu, w którym dokumenty rejestracyjne (wniosek o rejestrację wraz z załącznikami) znajdzie się fizycznie w Brønnøysundregistrene.

FORMALNOŚCI I OBOWIĄZKI ZWIĄZANE Z ZAŁOŻENIEM FIRMY W NORWEGII

•             Rejestracja działalności

•             Konto firmowe

•             Wpis do rejestrów

•             Terminowość

•             Podatki (rozliczenia podatkowe)

•             Dokumentacja firmowa

•             Bezpieczeństwo pracy

•             Monitorowanie płatności

Pierwszym krokiem, który powinien podjąć przedsiębiorca, jest rejestracja działalności w Rejestrze Podmiotów Gospodarczych (Enhetsregister). Wpisu powinien dokonać każdy norweski przedsiębiorca niezależnie od formy prowadzonej działalności.

W zależności od rodzaju i charakteru prowadzonej firmy konieczne jest wpisanie działalności do określonych rejestrów:

Merverdiavgiftsregisteret (czyli rejestru VAT, gdy obroty firmy w ciągu kolejnych dwunastu miesięcy przekroczą 50 000 NOK),

Foretaksregisteret (czyli rejestru przedsiębiorstw, gdy firma zajmuje się handlem, zatrudnia więcej niż pięciu pracowników lub, w przypadku NUF-a, w momencie, w którym wchodzi o na opodatkowanie w Norwegii. Wpis do tego rejestru wiąże się z pełnym obowiązkiem sprawozdawczym),

Aa-registeret (czyli rejestru pracodawców/pracobiorców, gdy firma zatrudnia co najmniej jednego pracownika).

Norwescy przedsiębiorcy muszą płacić podatki – podatek dochodowy (Forskuddsskatt) i podatek VAT (gdy firma jest płatnikiem VAT). Jeśli firma zatrudnia pracowników, musi opłacać składki ze strony pracodawcy (Arbeidsgiveravgift) i zaliczki na podatek dochodowy za pracowników (Forskuddstrekk).

Przedsiębiorstwa zatrudniające pracowników mają obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy – powinny przeprowadzić szkolenie BHP (HMS), a jeśli działają w branży budowlanej bądź zajmują się usługami sprzątania, muszą zapewnić identyfikatory BHP (Byggekort i Renholdskort).

Istotne jest skrupulatne przestrzeganie terminów związanych ze składaniem wymaganych dokumentów – deklaracji VAT (co dwa miesiące) i rocznego zeznania podatkowego (do końca maja kolejnego roku po danym roku podatkowym).

PODATEK VAT W NORWEGII

Podatek VAT to podatek od towarów i usług. Norweski VAT podzielony jest na trzy stawki:

25% (stawka podstawowa),

15% (stawka zredukowana: artykuły spożywcze, napoje),

12% (stawka niska: telewizja, radio, kino).

Płatnikiem VAT staje się przedsiębiorstwo, którego obrót w ciągu kolejnych dwunastu miesięcy przekroczy 50 000 NOK (sprzedaż towarów i usług na każdym etapie sprzedaży – podatek naliczany jest od ceny sprzedaży, przy imporcie – podatek naliczany jest od wartości statystycznej danego towaru).

Faktury wystawiane przez przedsiębiorstwa będące płatnikami VAT zawierają skrót MVA, który oznacza, że do każdego towaru bądź usługi doliczana jest odpowiednia stawka podatku VAT.

VAT rozliczany jest w formie deklaracji podatkowej, składanej za pomocą portalu Altinn.no. W dokumentach firma powinna wykazać wszystkie poniesione koszty i przychody przedsiębiorstwa. Kiedy należy złożyć deklarację podatkową w Norwegii? W raporcie VAT należy uwzględnić wyciągi z konta za dany okres (kontoutskrifter), faktury wystawione przez firmę (faktury przychodzące), koszty poniesione w danym okresie (faktury i paragony) oraz inne dokumenty takie jak karta pojazdu czy umowa najmu lokalu.

PODATEK DOCHODOWY

Podatek dochodowy w Norwegii od stycznia 2019 roku wynosi 22% od zysku firmy. Zwiększenie dochodu wiąże się z koniecznością opodatkowania ewentualnej nadwyżki, dlatego każdego roku ustalane są progi podatkowe, po przekroczeniu których opłaca się podatek w zwiększonej wysokości. Podatek dochodowy w Norwegii płacony jest w formie zaliczek, których kwota wyliczana jest przez urząd. Terminy opłat zależą od formy prowadzonej działalności. Norweski przedsiębiorca może samodzielnie wyliczyć przewidywaną kwotę zysku i podać ją w deklaracji podatkowej, zanim zrobi to urząd. Firma opłaca zaliczki na podatek dochodowy, a sam podatek opłacany jest z faktycznych dochodów w kolejnym roku rozliczeniowym.

Przedsiębiorcy prowadzący działalność jednoosobową powinni zaraz po rozpoczęciu działalności lub na początku roku zadeklarować wysokość przewidywanego zysku. Na tej podstawie norweski urząd wylicza zaliczki na podatek dochodowy.

Firmy jednoosobowe do 31 maja roku następnego mają obowiązek złożenia zeznania podatkowego. Właściciele firm jednoosobowych w Norwegii płacą zaliczki na podatek dochodowy w czterech ratach.

Urząd na podstawie dochodu firmy z poprzednich lat wylicza także zaliczki na podatek dochodowy dla spółek AS (Aksjeselskap) – dokument wysyłany jest w styczniu kolejnego roku rozliczeniowego. Spółki płacą zaliczki w dwóch ratach. Terminy płatności podatku dochodowego w norweskich firmach to 15.02 oraz 15.04.

ŚWIADCZENIA SOCJALNE DLA WŁAŚCICIELI FIRM W NORWEGII

Osoba prowadząca własną działalność gospodarczą nie ma takich samych praw jak pracownik. Dlatego sam powinieneś odłożyć wynagrodzenie urlopowe, wykupić ubezpieczenie oraz wpłacać składki na emeryturę.

Przedsiębiorca posiadający biznes w Norwegii ma możliwość skorzystania ze świadczeń socjalnych, takich jak zasiłek chorobowy, zasiłek macierzyński, emerytura czy uzyskanie statusu pracownika (i związanych z nim świadczeń).

Jeśli właściciel firmy jednoosobowej w Norwegii korzysta ze zwolnienia lekarskiego, jego firma (w danym okresie) nie może osiągać przychodów, a koszty działalności mogą dotyczyć jedynie czynszu czy abonamentu za służbowy telefon.

Jeśli jest to zwolnienie 50%, przedsiębiorstwo ma prawo do uzyskiwania przychodów – w obrębie prac, do których nie odnosi się wydane zwolnienie (np. prac biurowych.). NAV wypłaca świadczenie chorobowe od 17 dnia zwolnienia – jego wysokość obliczana jest na podstawie bazowego dochodu z roku poprzedniego.

NAV umożliwia wykupienie dodatkowego ubezpieczenia:

w wysokości 65% średniego dochodu,

świadczenie wypłacane od 17 dnia choroby w wysokości 100% średniego dochodu,

świadczenie wypłacane od 1 dnia choroby – w wysokości 100% średniego dochodu.

W celu uzyskania szczegółowych informacji na temat wykupienia dodatkowego ubezpieczenia, należy kontaktować się bezpośrednio z NAV.

Zasiłek macierzyński przysługuje wszystkim kobietom, które przepracowały w Norwegii w ciągu minionych dziesięciu miesięcy minimum pół roku – ich dochód musi osiągnąć poziom, od którego odprowadza się składki emerytalne (powinien wynosić przynajmniej połowę kwoty bazowej ustalonej przez NAV – grunnbeløp).

Przedsiębiorca może uzyskać status pracownika – aby to zrobić powinien zatrudnić się we własnej firmie (taka możliwość istnieje tylko w przypadku spółki w Norwegii). Status pracownika oznacza nabycie wszelkich związanych z nim praw, a więc wynagrodzenia, urlopu wypoczynkowego czy odszkodowania za wypadek przy pracy.

Co składa się na emeryturę w Norwegii?

Na emeryturę w Norwegii składają się trzy elementy:

•             Emerytura z folketrygden (system ubezpieczeń społecznych)

•             Emerytura od pracodawcy

•             Opcjonalne oszczędności emerytalne (część dobrowolna)

Obowiązkowa emerytura z folketrygden zapewnia mieszkańcom Norwegii prawo do świadczeń emerytalnych. Dodatkowo pracowników dotyczą obowiązkowe programy emerytalne. Pracodawca może również zawrzeć umowę z AFP (avtalefestet pensjon), wtedy jego pracownicy mają prawo do dodatkowej emerytury.

Wiek emerytalny wynosi 67 lat – prawo do emerytury przysługuje osobom, które od co najmniej trzech lat należą do norweskiego systemu ubezpieczeń społecznych. Pobierając świadczenie można jednocześnie pracować zarobkowo (niezależnie od wysokości wynagrodzenia). Wysokość norweskiej emerytury zależy od liczby przepracowanych lat, zgromadzonego kapitału i okresu zamieszkania na terenie Norwegii.

Chcesz prowadzić w Norwegii firmę, ale nie wiesz na jaki rodzaj działalności się zdecydować? Skontaktuj się z nami! Wyślij wiadomość na office@polishconnection.no lub zadzwoń 58 727 05 55.